Co to takiego percepcja wzrokowa? Percepcja wzrokowa  to umiejętność spostrzegania barwy, kształtu, skupiania wzroku, wyodrębnianie elementów z tła, jest również zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych a także do ich interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń. Wrażenie wzrokowe powstaje na siatkówce, ale rozpoznanie tego, co się spostrzega, dokonuje się w mózgu. Percepcja wzrokowa uczestniczy prawie we wszystkich działaniach człowieka. Odpowiedni poziom rozwoju percepcji wzrokowej umożliwia dziecku naukę czytania, pisania, wykonywanie zadań arytmetycznych oraz rozwinięcie innych umiejętności wymaganych od niego w trakcie nauki szkolnej.

Percepcję wzrokową powinniśmy stymulować u wszystkich dzieci, gdyż im więcej będą one miały doświadczeń tym lepiej i szybciej będą się do nich odwoływały, a co za tym idzie zminimalizujemy ryzyko powstawania deficytów rozwojowych. Najintensywniejszy rozwój percepcji wzrokowej przypada na okres od 3 do 7 roku życia.

Trudności w zakresie percepcji wzrokowej.

Poniżej przedstawiono kilka oznak, które mogą wskazywać na trudności w zakresie percepcji wzrokowej w wieku przedszkolnym:

• Niechęć do wszelkiego rodzaju układanek i historyjek obrazkowych;
• Niechętnie układa konstrukcje z klocków wg wzoru;
• Trudności z zapamiętywaniem kształtów liter i cyfr;
• Niechętnie rozwiązuje zadania polegające na szukaniu różnic między obrazkami;
• Nieprawidłowo tworzy kompozycje według wzoru, a jego rysunki są ubogie w szczegóły
• Ma trudności z odtwarzaniem szlaczków i figur geometrycznych

Trudności z zakresu percepcji wzrokowej ściśle wiążą się tym samym ze słabo rozwiniętą koordynacją wzrokowo- ruchową. Trudności w tym zakresie mogą ukazać się podczas takich czynności jak:

• ubieranie się
• prac plastycznych: wycinania, naklejania, rysowania
• niezręczności w czasie gier ruchowych: chwytanie, łapanie piłki i rzucanie do cel

Jak rozwijać percepcję wzrokową?

Percepcja wzrokowa doskonali się poprzez doświadczenia, dlatego ważne jest by w trakcie codziennych zabaw stwarzać dziecku możliwość podczas zabawy aktywnego doskonalenia spostrzegania wzrokowego. Warto więc zaprosić swojego przedszkolaka czy też ucznia do tego typu ćwiczeń – pomogą mu one doskonalić już nabyte umiejętności w tym zakresie, co w przyszłości może pozwolić uniknąć deficytów percepcji wzrokowej.

Poniżej przykłady zabaw, które wspierają rozwój percepcji wzrokowej:

1. Układanie figur, kształtów, szeregów
• układanie wg wzoru (musimy przygotować wcześniej dwa komplety kolorowych figur np., wyciętych z kartonu). Układamy przed dzieckiem wzór ze „swojego” kompletu, np. czerwony trójkąt - żółte koło - niebieski kwadrat – czerwony kwadrat itd., następnie dziecko musi ułożyć taki sam wzór jak nasz
• układanie z pamięci (układamy wzór, prezentujemy go dziecku przez pewien czas, np. 20 sekund i prosimy, aby uważnie się przyjrzało i postarało zapamiętać. Następnie składamy wzór, a dziecko odtwarza go z pamięci (wykorzystując do tego figury ze swojego kompletu).

2. Składanie pociętych obrazków
• wg wzoru (np. przecięte na kilka części dwie identyczne kartki pocztowe – rodzic układa swoją jako wzór, a następnie to samo robi dziecko)
• bez wzoru (można tu wykorzystać różne obrazki, pocztówki, zdjęcia – pocięte na kawałki)

3. Uzupełnianie braków na obrazkach - można w tym celu wykorzystać gotowe obrazki dostępne w Internecie, na których brakuje pewnych części – zadaniem dziecka jest rozpoznanie i nazwanie brakujących części/przedmiotów (np. brak nosa w rysunku twarzy).

4.Wyodrębnianie różnic miedzy obrazkami – można wykorzystać obrazki dostępne w dziecięcych gazetkach (zadaniem dziecka jest znaleźć różnice między obrazkami – ich ilość jest zazwyczaj określona, np. 5 różnic)

5. Różnicowanie położenia figur/elementów w przestrzeni – co jest blisko a co daleko? (np. podczas spaceru)

6. Wzrokowe rozpoznawanie kierunku ułożenia strzałek (wcześniej warto wydrukować na kartce kilkanaście strzałek w różnym kierunku), kształtowanie pojęć kierunku w górę, w dół, w prawo, w lewo, skośnie w lewy górny róg, skośnie w prawy dolny róg, itd. („pokaż mi te strzałki, które są skierowane w prawą stronę”)

7. Układanie obrazków po lewej i po prawej stronie stołu/biurka/kartki (można poprowadzić umowną granicę, np. położyć długą linijkę na środku biurka i poprosić dziecko aby po lewej stronie ułożyło, np. czerwone klocki a po prawej zielone)

8. Dobieranie wyrazów do obrazków – rodzic przygotowuje kilka obrazków, na których są np. sprzęty domowe, zwierzęta, zawody (ważne aby na obrazku był jeden element) a następnie podpisy (nazwy tych przedmiotów). Zadaniem dziecka jest właściwe przyporządkowanie nazwy do obrazka.

9. Układanie puzzli– najpierw z dużych puzzli, potem z coraz mniejszych (stopniowo zwiększamy również liczbę elementów).

10. Przerysowanie prostych figur i kształtów (koło, trójkąt) – najpierw w oparciu o prezentowany wzór, potem z pamięci – prezentujemy wzór przez kilka sekund potem chowamy go i dziecko rysuje z pamięci (ćwiczenie to rozwija również pamięć wzrokową bezpośrednią).

11. Opisywanie obrazków – tego, co się na nich dzieje, kto jest na obrazku, co robią osoby na danym obrazku (obrazki z książek, dziecięcych gazet).

12. Wyszukiwanie elementów na obrazku lub w otoczeniu – według nazwy („czy jest na tym obrazku jakieś zwierzę?”, „pokaż mi na tym zdjęciu wszystkie dzieci, które mają czapki”) lub według położenia („pokaż mi coś, co leży na stole”, „pokaż, które zwierzęta na tym obrazku stoją na łące”)

13. Opisywanie otaczającej rzeczywistości – wspólne obserwowanie prostych zdarzeń, czynności, a następnie opisywanie ich przez dziecko (np. podczas spacerów).

14. Gra w domino (obrazkowe, literowe)

15. Ćwiczenia pamięci wzrokowej - pokazujemy dziecku obrazek na kilka sekund i zakrywamy. Następnie pytamy: co było na obrazku? Ile było np. lalek, samochodów itp.?

Źródło:

-Bogdanowicz M.: Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym. Warszawa 1991. WSiP

-Frosting M., Horne D:Wzory i obrazki. Program rozwijający percepcję wzrokową. Poziom podstawowy,Warszawa 1989

-Janeczek-Romanowska A.: 15 sposobów jak rozwijać percepcję wzrokową dziecka,

http://www.bbedukacja.pl/dzieci_3_5/rozwoj/15_pomyslow_na_rozwoj_percepcji_wzrokowej_dziecka.html