Wczesne wspomaganie rozwoju (WWR) realizowane w warunkach domowych przez rodziców małych dzieci

 

Rodzice odgrywają wyjątkową rolę w rozwoju dziecka:

 

§  ustanawiają relację opartą na czułości i przywiązaniu, których nie można zastąpić niczym innym,

 

§  wspierają ciągły proces uczenia się dziecka w każdej codziennej sytuacji, w którą się ono zaangażuje,

 

§  jeśli nawet z powodu obowiązków zawodowych lub z innych przyczyn przebywają z dzieckiem w ograniczonym czasie, to i tak mają więcej okazji do wchodzenia z nim w interakcję czy wspierania jego rozwoju niż jakakolwiek inna osoba dorosła, w tym nauczyciele i specjaliści.

 

Każda rodzina, dysponując niezbędną pomocą i zasobami, może wspierać uczenie się i rozwój swojego dziecka. Małe dzieci najlepiej uczą się poprzez codzienne doświadczenia i interakcje ze znajomymi osobami oraz w znanych im sytuacjach.

 

Rodzicu, pozostając w domu, zwróć uwagę na istotne aspekty wspierające rozwój małego dziecka, przede wszystkim na:

 

1.     Atmosferę spokoju, radości – w kontaktach z dzieckiem zachowaj spokój i optymizm – komfort psychiczny rodzica jest elementem wspierania jego rozwoju, rozsądnie i odpowiedzialnie przekazuj informacje na temat obecnej sytuacji,  bądź z dzieckiem w kręgu jego zainteresowań, dostarczaj sobie i dziecku okazji do przeżywania radości, odprężenia, komfortu fizycznego i psychicznego.

 

2.     Strukturę dnia – w obecnej sytuacji  dzieci nie uczęszczają do placówek opiekuńczo-edukacyjnych, a co najmniej jeden z rodziców nie chodzi do pracy, dlatego w domach panuje inny porządek dnia. Uporządkuj, zaplanuj i omów w rodzinie nową strukturę dnia. Zarówno dziecku, jak również jego rodzicom pomaga powtarzalność i przewidywalność zdarzeń, w miarę stała struktura organizująca życie rodziny.

 

3.     Aktywność – poszukuj nowych możliwości zapewnienia dziecku aktywności stosowanych do jego wieku, potrzeb i zainteresowań. Angażuj dziecko w codzienne rutynowe czynności rodziny: sprzątanie, gotowanie, wspólne posiłki, pranie. Wszystkie codzienne sytuacje są okazją do poznawania najbliższego otoczenia – nauki nowych pojęć, relacji między przedmiotami, funkcji przedmiotów. Pomóż dziecku odkrywać bogactwo domowego środowiska, obserwując, co przyciąga jego uwagę i wzbudza ciekawość. Codzienne czynności są dobrą okazją do uczenia się.

 

4.     Czas na zabawę – baw się razem z dzieckiem, bądź jego partnerem w zabawie, zadbaj o dobry kontakt/interakcję, zejdź do poziomu dziecka, by mieć z nim kontakt wzrokowy i  emocjonalny, wykorzystuj zabawy z naprzemiennym uczestniczeniem w aktywności (raz ty, raz ja).

 

5.     W interakcji z dzieckiem wykorzystuj strategie proponowane przez specjalistów, obserwowane w czasie zajęć WWR.

 

6.     Odpowiedni dobór zabawek i wspólnego działania – podążaj za zainteresowaniem dziecka, oferuj mu wybór, pomagaj dyskretnie, by pozwolić dziecku odnosić sukces.

 

7.     Komunikację – więcej czasu spędzanego razem z dzieckiem w domu to okazja do wzmocnienia więzi emocjonalnej i społecznej, budowania relacji a także rozwijania komunikacji z dzieckiem i wspierania jego rozwoju językowego. To czas na wysłuchanie dziecka, także dziecka niemówiącego, które używa innych niż mowa środków komunikacji.

 

8.     Kontakt z zespołem WWR – utrzymuj stały kontakt ze specjalistą WWR, który zna dziecko i jego potrzeby rozwojowe, ustal z nim wspólnie kierunki działań, korzystaj z porad i konsultacji dostosowanych indywidualnie dla Twojego dziecka, pytaj, jak wykorzystać możliwości związane z nietypową sytuacją izolacji domowej.

 

Jak uczą się małe dzieci?

 

1.     Wspieranie rozwoju dziecka wiąże się z dostarczaniem mu możliwie najliczniejszych okazji do uczenia się.

 

2.     Najlepsze rezultaty u bardzo małych dzieci przynosi wspieranie ich rozwoju w naturalnym środowisku.

 

3.     Pierwsze trzy lata życia dziecka stanowią okres wyjątkowej podatności na wpływy otoczenia.

 

Rozwój dziecka i proces uczenia się możemy wspierać na różne sposoby, szczególnie w tych trudnych dla wszystkich dniach związanych z koniecznością ograniczenia kontaktów społecznych. Warto pamiętać, że:

 

§  naturalne środowisko i rutynowe czynności rodziny mają ogromną i często niedocenianą wartość edukacyjną dla maluchów,

 

§  wszystkie codzienne czynności w rodzinie wspierają rozwój małego dziecka poprzez powtarzalność i przewidywalność,

 

§  przewidywalność ułatwia angażowanie się dziecka w kontakt z ludźmi i przedmiotami sprzyjając jego rozwojowi i opanowaniu różnych umiejętności,

 

§  codzienne czynności pozwalają także na zamianę ról między dzieckiem a opiekunem, czyli naprzemiennie dawanie i otrzymywanie.

 

Zaangażowanie, niezależność oraz interakcje społeczne to kluczowe pojęcia dla procesu uczenia się. Dlatego też zasadniczą rolą nauczycieli i specjalistów pracujących w obszarze WWR jest wskazywanie rodzicom i innym opiekunom, jak obmyślać, planować, tworzyć i maksymalizować okazje do uczenia się w sposób, który zapewni małym dzieciom aktywne uczestnictwo – zaangażowanie, niezależność w działaniu i podejmowaniu decyzji oraz pozytywne interakcje z najbliższymi,  ważnymi dla dziecka osobami.

 

Jak zapewnić obecność tych zasad w codziennym życiu?

 

1.     zaangażowanie – motywuj swoje dziecko poprzez atrakcyjne dla niego aktywności, podążaj za jego zainteresowaniami, ulubionymi zabawami i przedmiotami, którymi chce się bawić, manipulować;

 

2.     niezależność – pozwól swojemu dziecku na dokonywanie wyborów, na możliwie największą samodzielność w działaniu, na eksperymentowanie i doświadczanie skutków dokonanych w środowisku zmian;

 

3.     interakcje – reaguj na komunikaty dziecka, bądź wrażliwy i responsywny, mów do dziecka w łatwy i zrozumiały sposób, zmieniaj tonację głosu. Pamiętaj, że pierwsze doświadczenia dziecka mają znaczny wpływ na przebieg jego przyszłego rozwoju emocjonalnego, intelektualnego i fizycznego. Dzieci rozwijają się w relacyjnym środowisku, które zazwyczaj jest tworzone przez rodzinę. Codzienna i ciągła interakcja ułatwia proces tworzenia więzi między dzieckiem a rodziną. Proces ten, nazywany bezpiecznym przywiązaniem do bliskich dorosłych, zwykle rodziców, prowadzi do rozwoju empatii, zaufania i dobrostanu.

 

Przykład edukacyjnych działań rodziców w codziennych czynnościach – co robi dziecko?

 

§  nazywa części garderoby podczas ubierania i podaje nazwy produktów spożywczych/potraw podczas śniadania (10 minut),

 

§  śpiewa piosenki z rodziną podczas codziennych czynności (15 minut),

 

§  wskazuje na ludzi i miejsca podczas jazdy samochodem (15 minut),

 

§  śpiewa piosenki i ogląda książkę z obrazkami przed drzemką  (10 minut),

 

§  bawi się z rodziną, podając nazwy zabawek (15 minut),

 

§  nazywa zabawki i przedmioty toaletowe podczas kąpieli (10 minut),

 

§  opowiada bajkę tacie/mamie/babci na dobranoc (10 minut).

 

Drodzy Rodzice, są to przykłady tylko niektórych aktywności codziennego życia, które mogą być wykorzystane w celach edukacyjnych.

 

Ponadto, zawsze możecie poprosić o wsparcie specjalistę realizującego do tej pory zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju z waszym dzieckiem polegające np. na przekazaniu rodzicom ćwiczeń doskonalących i utrwalających nabyte umiejętności oraz dokładnych instrukcji, jak te ćwiczenia wykonywać.

 

Zachęcamy do skorzystania z materiałów edukacyjnych zamieszczonych na stronach: https://www.ore.edu.pl/2015/03/wczesne-wspomaganie-rozwoju-dziecka-wwrd 
 

 

Źródło: Kształcenie na odległość, Ministerstwo Edukacji Narodowej, 2020 r.